Kalp ve damar cerrahisi ne tür işlemleri kapsar?

Kalp ve damar cerrahisi, kalp, büyük kan damarları ve periferik (kol, bacak gibi) damarlardaki yapısal sorunları cerrahi yöntemlerle tedavi eden bir tıp dalıdır. Bu alan, doğumsal veya edinsel hastalıkların düzeltilmesini amaçlar ve genellikle hayat kurtarıcı veya yaşam kalitesini artırıcı müdahaleleri içerir. İşlemler, minimal invaziv (kapalı) tekniklerden açık ameliyatlara kadar geniş bir yelpazede uygulanır.

Kalp cerrahisi, temel olarak kalbin kendisi ve büyük damarlarla ilgili operasyonları kapsar. Başlıca işlemler şunlardır:

• Koroner Arter Bypass Greftleme (KABG): Kalbi besleyen damarlardaki tıkanıklıkları aşmak için vücudun başka bir bölgesinden alınan damarın kullanıldığı ameliyattır. Kalp krizi riskini azaltır ve göğüs ağrısını hafifletir.
• Kalp Kapak Cerrahisi: Hasarlı veya daralmış kalp kapaklarının onarılması (kapak tamiri) veya değiştirilmesi (kapak replasmanı) işlemidir. Mekanik veya biyolojik kapaklar kullanılabilir.
• Kalp Nakli (Transplantasyon): İleri derecede kalp yetmezliği olan hastalarda, bağışlanan sağlıklı bir kalbin takılmasıdır. Son çare tedavi olarak uygulanır.
• Doğumsal Kalp Hastalıkları Cerrahisi: Doğuştan gelen kalp anomalilerinin (örneğin, kalp delikleri, Fallot tetralojisi) düzeltilmesi için yapılan ameliyatlardır. Bebeklerde ve çocuklarda yaygındır.
• Aort Cerrahisi: Aort anevrizması (balonlaşma) veya diseksiyon (yırtılma) gibi aort damarı sorunlarının tedavisini içerir. Aort kapak replasmanı veya aort kökü ameliyatları da bu kapsamdadır.
• Kalp Tümörü Cerrahisi: Kalpte oluşan iyi veya kötü huylu tümörlerin çıkarılması işlemidir. Nadir görülür, ancak hayati risk taşıyabilir.
• Aritmi Cerrahisi: Kalp ritim bozukluklarının (örneğin, atriyal fibrilasyon) tedavisi için yapılan Maze prosedürü gibi ameliyatlardır. Genellikle diğer kalp cerrahileri sırasında uygulanır.

Damar cerrahisi, kalp dışındaki arter (atardamar) ve ven (toplardamar) sistemlerini hedef alır. Temel işlemler şunları içerir:

• Karotis (Şahdamarı) Endarterektomisi: Boyundaki şahdamarında oluşan plakların temizlenerek felç riskinin azaltılması için yapılan ameliyattır.
• Periferik Arter Cerrahisi: Bacak veya kollardaki damar tıkanıklıklarını bypass veya anjiyoplasti ile açma işlemidir. Gangren veya yürüme ağrısını önlemeye yöneliktir.
• Anevrizma Cerrahisi: Karın aort anevrizması gibi damar genişlemelerinin tedavisinde, suni greftler kullanılarak yapılan açık veya endovasküler (damar içi) onarımlardır.
• Venöz Cerrahi: Varisli damarların tedavisi, derin ven trombozu (kan pıhtısı) komplikasyonlarının giderilmesi veya diyaliz hastalarında arteriyovenöz fistül oluşturulması gibi işlemleri kapsar.
• Diyaliz Erişim Cerrahisi: Böbrek yetmezliği olan hastalarda, hemodiyaliz için damar yolu oluşturulması amacıyla yapılır.

Teknolojik gelişmelerle birlikte, kalp ve damar cerrahisinde daha az kesi gerektiren yöntemler yaygınlaşmıştır. Bunlar:

• Endovasküler Tamir: Anevrizma veya darlıkların kasıktan girilerek stent yerleştirilmesiyle tedavi edilmesi.
• Robotik Cerrahi: Küçük kesilerle yapılan, daha hızlı iyileşme sağlayan ameliyatlar (örneğin, mitral kapak tamiri).
• Hibrid Prosedürler: Cerrahi ve girişimsel kardiyolojinin birleştirildiği, karmaşık vakalarda uygulanan işlemlerdir.

Kalp ve damar cerrahisi, multidisipliner bir yaklaşım gerektirir ve hasta seçimi, detaylı tetkiklerle yapılır. Ameliyat sonrası rehabilitasyon ve takip, başarı oranlarını artırmada kritik rol oynar. Bu işlemler, deneyimli cerrahi ekipler tarafından özelleşmiş merkezlerde gerçekleştirilir.